"Osasuna babestu, garuna zaindu" - Jaime Sagarduy Barrena

SARS-CoV-2k sortu berri duen osasun-krisiak are gehiago jabetu gaitu ditugun ahuleziez, osasun-sistema indartsuak ditugun arren. Norberaren edo gure ingurunearen osasunari buruzko kezka, normalean, mehatxupean ikusten dugunean sortzen da. Pertsona gehienok dauzkagu gure osasunerako kaltegarriak izan daitezkeen bizi-ohiturak eta, hala ere, ezinezkoa zaigu horiei uko egitea. Izan ere, ohitura horietako batzuk onuragarriak izan daitezke, eta beste batzuk kaltegarriak. Ohitura horietako batzuk ezinbestekoak dira, hala nola ukipen-kirolak egitea, eta horietan min hartu ahal izatea. Poluzioaren mende dauden hirietan bizitzea. Presioarekin lan egitea, edo ingurune ez oso osasungarrietan. Baita lagunekin taberna erronda batean sozializatzea ere. Ezer ez da zuria edo beltza, eta maiztasunean eta intentsitatean daude nolabaiteko oreka lortzeko gakoak. Burmuina ezagutzen dugun edozein izaki bizidunen organorik konplexuena da, eta gizakia maila gorenean. Eboluzioaren garapenari esker, makina biologikorik onena eta eraginkorrena dugu, likido gainean flotatzen, oraintxe bertan letra hauek irakurtzeko eta prozesatzeko erabiltzen ari zaren begien gainean.

Pertsona askok dakite garunean neuronak deitzen diren zelulak daudela, baina gutxik dakite zelula horiek ez daudela bakarrik, eta glia-zelulak deritzen beste zelula mota batzuekin kolaboratzen dutela. Zelula horiek funtsezko zeregina dute, bai garunaren funtzionamendu normalean edo osasuntsuan, bai gure gizartean eta gure garaian pandemikoak bihurtzeko arriskua duten gaixotasunetan, hala nola dementzietan (Alzheimer, Parkinson, Huntington), gaixotasun autoinmunetan (Esklerosi Anizkoitza, ELA), istripu zerebro-baskularretan (Iktus), edo bestelako desordena neurologikoetan, prebalentzia handiagoarekin edo txikiagoarekin, hala nola nerbio-sistemako gaixotasun arraroetan edo ultrararetan.

Achucarro ikerketa-zentroan (Achucarro Basque Center for Neuroscience) gure inguruko eta mundu osoko beste ikerketa-erakunde batzuekin koordinatuta lan egiten dugu sistema konplexu horien funtzionamendua ulertzeko. Gure azken helburua da diagnostiko-tresna berriekin (biomarkatzaileak) edo gaixotasun neurologikoetarako terapiekin eman dezakeen ezagutzaren garapenean laguntzea. Ahalegin handi hori gure izateko arrazoia delako ez ezik, gure lurraldearen iraunkortasunarekin eta erakundeen eta pertsonen arteko lankidetzak sortu eta garatuz eta ikerketa zientifikoan beti presente egon den konpromiso altruista sendoarekin ere landu nahi dugu, gure erantzukizunetik (bai gizarte korporatibotik, bai norbanakotik). Gure leloetako bat Afrikako esaera zahar horretan oinarritzen da. Esaera horrek dio azkar iristeko hobe dela bakarrik ibiltzea, baina urrutira iristeko askoz ere hobea dela lagunduta ibiltzea. Garunaren misterio guztiak ezagutzeko bidea luzea izango denez, ezinbestekoa da gurekin egon nahi duten pertsona eta erakundeen konplizitatea, laguntza eta lankidetza izatea, baita kritika eraikitzailea ere.

Zientzia kultura da, eta arteekin bezala, garrantzitsua eta desiragarria da pertsona guztiok izatea zientzia hori eskuratzeko aukera, eta hura ezagutzeko eta lantzeko denbora ematen saiatzea. Zientzia zaila edo aspergarria delako estereotipoak hautsi ditzakegu elkarrekin. Gure osasunak eta gure ongizateak, gure ingurukoek, gure ondoren etorriko direnek, gure arreta eta parte-hartze aktiboa merezi dute.

Jaime Sagarduy Barrena

Achucarro Basque Center for Neuroscience-eko zuzendari gerentea